فهرست مطالب

فصلنامه تعلیم و تربیت
سال سی و ششم شماره 2 (پیاپی 142، تابستان 1399)

  • تاریخ انتشار: 1399/06/22
  • تعداد عناوین: 7
|
  • پریا جنگی*، غلامعلی افروز*، حسن اسدزاده، علی دلاور صفحات 9-24

    این پژوهش با هدف بررسی مد ل یابی روابط سن ورود به مدرسه با پیشرفت تحصیلی با میانجیگری هوش معنوی، مهارتهای اجتماعی و خلاقیت در دانش آموزان انجام شده و از نوع پژوهشهای همبستگی مبتنی بر روش مدل یابی معادلات ساختاری است. جامعه آماری این پژوهش همه دانش آموزان دختر پایه دهم متوسطه شهر ارومیه (1472 نفر) در سال تحصیلی 97-1396 بوده اند. در این پژوهش با توجه به تعداد متغیرهای مشاهده شده و تخصیص دادن ضریب 15 برای هر متغیر و با احتساب احتمال وجود پرسشنامه های ناقص، 250 نفر به عنوان حجم نمونه با روش تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای گردآوری داده ها شامل مقیاس هوش معنوی کینگ (2008)، مقیاس مهارتهای اجتماعی ایندربیتزن و فاستر (1992) و آزمون خلاقیت عابدی (1372) بود. یافته ها نشان دادند که مدل پژوهش تایید شده و به طور کلی 0/26 از پیشرفت تحصیلی با سن ورود به مدرسه، هوش معنوی، مهارتهای اجتماعی و خلاقیت قابل تبیین است. همچنین سن ورود به مدرسه اثر مستقیم معنادار بر پیشرفت تحصیلی دارد و سن ورود به مدرسه با میانجیگری هوش معنوی، مهارتهای اجتماعی و خلاقیت اثری غیر مستقیم بر پیشرفت تحصیلی می گذارد. با توجه به نتایج به دست آمده، در فرایند آموزشی، سن ورود به مدرسه علاوه بر تاثیر بر هوش معنوی، مهارتهای اجتماعی و خلاقیت، می تواند به صورت غیر مستقیم بر پیشرفت تحصیلی اثرگذار باشد.

    کلیدواژگان: سن ورود به مدرسه، پیشرفت تحصیلی، هوش معنوی، مهارتهای اجتماعی، خلاقیت
  • مرتضی ملیجی، مجید علی عسگری*، نجف آقایی، محمد جوادی پور صفحات 25-44

    هدف اصلی این پژوهش تحلیل محتوای کتابهای دوره پیش دبستانی از نظر میزان توجه به فعالیت بدنی بود. این پژوهش از نوع توصیفی با روش تحلیل محتواست که به صورت کمی انجام شده است. جامعه آماری آن سه جلد کتاب درسی ویژه نوآموزان پیش دبستانی با عناوین: کودک، شکلها، رنگها و محیط زندگی (جلد اول)، کودک و آشنایی با طبیعت (جلد دوم) و کودک و آشنایی با مهارتهای زندگی و مناسبتها (جلد سوم) بوده است. این کتابها در سال 1393 از سوی انتشارات مدرسه با نظارت معاونت آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش شهر تهران منتشر شده است. برای گردآوری اطلاعات از نمون برگ (چک لیست) تحلیل محتوا استفاده شده است. واحد ثبت، صفحات کتاب (شامل کلمه، جمله و تصویر) بود که با روش فراوانی و درصد شمارش شده اند. یافته ها نشان دادند که در محتوای کتابهای مورد تحلیل به مولفه های واژه فعالیت بدنی، اهمیت فعالیت بدنی و مولفه حرکات ریتمیک به هیچ وجه توجهی نشده است (فراوانی صفر درصد). همچنین به مولفه های مفاهیم بازی منصفانه، سبک زندگی فعال و سالم، بازیهای بومی- محلی و مولفه کنترل حرکتی عمده کمترین، اما به مولفه کنترل حرکتی ظریف بیشترین توجه شده است. در مجموع پیشنهاد می شود که فعالیت بدنی به منزله یک کار ارزشمند در کتابهای درسی این دوره معرفی شود. همچنین پیشنهاد می شود که همراه با اجرای حرکات ظریف، به اجرای حرکات درشت بدنی که در دوران کودکی از اهمیتی ویژه برخوردار است توجه شود.

    کلیدواژگان: پیش دبستانی، تحلیل محتوا، کتابهای درسی، فعالیت بدنی
  • ابوذر زارع، مهرزاد حمیدی*، سید احسان امیرحسینی صفحات 45-66

    هدف این تحقیق بررسی و تحلیل شکاف میان کیفیت مورد انتظار و کیفیت ادراک شده از خدمات ارایه شده از سوی مشتریان بر مبنای مدل سروکوال در المپیاد ورزشی درون- مدرسه ای وزارت آموزش و پرورش بوده و روش انجام آن کمی است. جامعه آماری تحقیق همه دانش آموزان شرکت کننده در المپیاد ورزشی، مدیران مدارس مجری، معلمان تربیت بدنی و معاونان پرورشی و تربیت بدنی مدارس مجری طرح المپیاد و مدیران کل استانها، معاونان تربیت بدنی و سلامت استانها و روسای ادارات تربیت بدنی استانها در سال تحصیلی 97-1396 بودند. در این تحقیق از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای مرحله ای استفاده شده است که بر حسب فرمول حجم نمونه کوکران 420 نفر برای نمونه تحقیق انتخاب شدند و با پرسشنامه محقق ساخته که بر مبنای پرسشنامه استاندارد سروکوال پاراسورامان و همکاران (1988) تهیه شده بود، مورد بررسی قرارگرفتند. نتایج آمار استنباطی نشان داد که در بعد همدلی، پاسخگویی و اطمینان و تضمین دانش آموزان، مدیران و کارکنان از کیفیت خدمات المپیاد ورزشی درون- مدرسه ای راضی بودند ولی در ابعاد فیزیکی و قابلیت اعتماد، انتظارات دانش آموزان، مدیران و کارکنان از درک آنها از وضعیت موجود بیشتر است و انتظار و توقع بیشتری از آموزش و پرورش در زمینه کیفیت خدمات المپیاد ورزشی درون- مدرسه ای دارند. علاوه بر این انتظارات و ادراکات مشتریان نیز رتبه بندی شدند.

    کلیدواژگان: کیفیت، کیفیت خدمات، فن کیفیت خدمات (سروکوال)، المپیاد ورزشی درون- مدرسه ای
  • ناهیده یحیوی قره باغ* صفحات 67-90

    پژوهش حاضر با هدف بررسی مطالب حقوقی در کتابهای درسی دوره ابتدایی و با روش کتابخانه ای انجام شده است. جامعه پژوهش شامل 51 کتاب درسی شش پایه دوره ابتدایی است و نمونه شامل 17 کتابی است که قابلیت ارایه مطالب حقوقی را داشته اند. روش نمونه گیری با توجه به ظرفیت کتابهای مورد بررسی که بالقوه می توانند ارایه دهنده مطالب حقوقی باشند، هدفمند انتخاب شده است. ابزار گرد آوری و تحلیل داده ها روش بررسی اسناد و مدارک است که اعتبار و روایی آن به روش تحلیل محتوای توصیفی به دست آمده است. در تحلیل محتوا، جدا از بهره گیری از مفاهیم مربوط به ارزشهای اخلاقی و عرفی جامعه، از اهداف اجتماعی دوره ابتدایی نیز استفاده شده است. نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که کتابهای درسی نمونه آماری تحقیق (فارسی، هدیه های آسمان، مطالعات اجتماعی، تفکر و پژوهش، و کار و فناوری در شش پایه دوره ابتدایی سال تحصیلی 97-1396) دارای نگاه حقوقی محض به مطالب درسی نیستند و فقط در کتابهای مطالعات اجتماعی چهار پایه ابتدایی این نگاه به شکل مستقیم یا غیرمستقیم وجود دارد.  از این رو پیشنهاد می شود که با تهیه و توزیع جزوات و برگزاری دوره های ضمن خدمت معلمان را با رویکرد حقوقی مطالب کتابها آشنا کنیم تا بتوانند با این رویکرد، مطالب را به دانش آموزان تدریس کنند و اهدافی را که در دوره ابتدایی برای این دروس در جهت آشنایی با مطالب حقوقی و تربیت قانون مدارانه دانش آموزان در نظر گرفته شده است، محقق گردانند.

    کلیدواژگان: کتاب درسی، دوره ابتدایی، مطالب حقوقی، فارسی، هدیه های آسمان، مطالعات اجتماعی
  • احمد به پژوه*، ناصر غلامی، باقر غباری بناب صفحات 91-108

    هدف از این پژوهش مقایسه نگرش معلمان عادی و ویژه نسبت به دانش آموزان با نیازهای ویژه و آموزش فراگیر و شناسایی عوامل مرتبط با نگرش معلمان بوده است. در پژوهش پس رویدادی حاضر، 107 معلم ویژه و 107 معلم عادی مدارس ابتدایی از شهرهای زنجان و بیجار (در استانهای زنجان و کردستان) به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده و در مطالعه شرکت کردند. برای اندازه گیری نگرش آنان، از مقیاس نگرش سنج به پژوه (1992) پس از اعمال انطباقهای ضروری استفاده شده است. در این پژوهش تماس اجتماعی، جنسیت، گذراندن دوره ضمن خدمت، سطح تحصیلات، میزان شناخت، رشته تحصیلی، سابقه تدریس، پایه تحصیلی مورد تدریس و داشتن تجربه رابط و تلفیقی، به عنوان متغیرهای پیش بین و نمرات نگرش معلمان متغیرهای ملاک بودند. یافته ها نشان دادند که: الف) معلمان ویژه در مقایسه با معلمان عادی نسبت به دانش آموزان با نیازهای ویژه و آموزش فراگیر به طور معناداری نگرشی مثبت تر داشتند. ب) در هر دو گروه معلمان، سه متغیر پیش بین داشتن تجربه فعالیت به عنوان معلم رابط و تلفیقی، رشته تحصیلی و گذراندن دوره ضمن خدمت، حدود ده درصد از واریانس نگرش نسبت به دانش آموزان با نیازهای ویژه را به طور معنادار پیش بینی کردند. ج) همچنین در هر دو گروه معلمان، تنها متغیر پیش بین میزان شناخت معلمان از دانش آموزان با نیازهای ویژه و برنامه آموزش فراگیر، توانست 7/4 درصد از واریانس نگرش نسبت به آموزش فراگیر را پیش بینی کند. بنابراین با افزایش دانش معلمان درباره دانش آموزان با نیازهای ویژه و برنامه آموزش فراگیر، می توان نگرش آنان را ارتقا و بهبود بخشید.

    کلیدواژگان: نگرش، معلمان عادی و ویژه، دانش آموزان با نیازهای ویژه، آموزش فراگیر
  • کبری حسامی، نادرقلی قورچیان*، امیرحسین محمدداودی صفحات 109-128

    نظامهای آموزشی کشورهای دنیا در پی پرورش دانش آموختگانی اند که دارای شخصیت پژوهشی باشند تا در عرصه های گوناگون از عهده وظایف و الزامات زندگی پیچیده در هزاره سوم بر آیند. از این رو هدف این پژوهش شناسایی ابعاد و مولفه های شخصیت پژوهشی است تا از این رهگذر بتوان راهکارهایی مناسب برای پرورش شخصیت پژوهشی دانش آموزان ارایه داد. این پژوهش از نظر ماهیت و هدف کاربردی است و از لحاظ روش اجرا توصیفی-پیمایشی است. روش پژوهش کتابخانه ای و کیفی (روش دلفی) و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه بوده است. جامعه آماری پژوهش، همه اعضای هیات علمی (استادیار، دانشیار و استاد) واحدهای دانشگاهی بودند که از میان آنها 30 نفر به روش نمونه گیری مبتنی بر هدف به عنوان اعضای پانل انتخاب شدند. با استفاده از تکنیک دلفی و با نظرخواهی از  اعضای هیات علمی و صاحب نظران شاخصها مشخص شدند. برای تحلیل داده های پرسشنامه و شناسایی و تعیین ابعاد و مولفه های شخصیت پژوهشی، از آزمون آماری تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شده است. در نتیجه ماتریس عاملی چرخش یافته، گویه ها یی که دارای بار عاملی قوی (بیشتر از 0/4) روی عاملهای دیگر بودند، حذف شدند و در نهایت تعداد 63 مولفه در قالب 7 بعد (1. بعد فرهنگ مسیله- محوری؛ 2. بعد وقار علمی  3. بعد کاوشگری 4. بعد ارتباطات 5. بعد ارزشیابی 6. بعد سواد فناوری7. بعد اشتراک گذاری) استخراج شد که هر بعد با مولفه های خود در سطح 0/95 ارتباط معنادار دارد. بنابراین با تاکید و تمرکز روی این هفت بعد می توان در مدارس به جای تربیت گلخانه ای، شخصیتهای پژوهشی تربیت کرد.

    کلیدواژگان: شخصیت پژوهشی، ابعاد و مولفه های شخصیت پژوهشی، مدارس ابتدایی، روش دلفی
  • مهناز فاطمی عقدا* صفحات 129-141

    پژوهش حاضر با هدف مطالعه رابطه هوش معنوی، مسئولیت پذیری و شادکامی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهر قزوین در سال تحصیلی96-1395 انجام شده است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش کلیه دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهر قزوین بودند که از میان آنان 150 نفر با روش نمونه گیری دردسترس به عنوان نمونه انتخاب شده اند. به منظور گردآوری داده های پژوهش، از پرسشنامه اندازه گیری هوش معنوی ناصری (1387)، پرسشنامه شادکامی آکسفورد (1989) و پرسشنامه تفسیرهای مسئولیت سالکوسکیس (2000) استفاده شده است. داده های پژوهش با روش های آمار توصیفی و استنباطی (همبستگی پیرسون، رگرسیون و آزمون t) با بهره گیری از نرم افزار   SPSS تجزیه و تحلیل شده اند. نتایج پژوهش بیانگر این بود که هوش معنوی می تواند پیش بینی کننده مثبت و معنادار شادکامی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه  (0/001 ¢P) باشد و 8 درصد از واریانس آن را پیش بینی کند. همچنین نتایج نشان داد که مسئولیت پذیری می تواند پیش بینی کننده مثبت و معنادار شادکامی  دانش آموزان (0/001 ¢P) باشد و 18 درصد از  واریانس آن را پیش بینی کند. بر اساس نتایج به دست آمده مسئولیت پذیری در مقایسه با هوش معنوی پیش بینی کننده قوی تر شادکامی دانش آموزان است.

    کلیدواژگان: هوش معنوی، مسئولیت پذیری، شادکامی، دانش آموزان
|
  • P. Jangi, G. Afrooz*, H. Assadzaadeh, A. Delaavar Pages 9-24

    Academic achievement is a function of many factors among which the school entry age has been controversial. Although the impact of the age factor is rather obvious, its effect is mediated by factors such a spiritual intelligence, social skills, and creativity. In order to devise a structural model by which the academic achievement can be predicted, a sample of 250 female 10th graders was selected through cluster sampling, Utilizing three adequately valid and reliable instruments, spiritual intelligence, social skills, and creativity of the respondents were measured. Data analyses supported the model by explaining 26% of the variance in academic achievement by the above four factors. The effect of age factor is shown to be direct and significant while its mediated effect is considerable. Results clearly show that school entry age can impact the other four factors either directly or indirectly.

    Keywords: school entry age, academic achievement, spiritual intelligence, social skills, creativity
  • M. Maliji, M. Aliasgari *, N. Aaghaa’Ee, M. Javaadipoor Pages 25-44

    Given the importance of physical activities for children of preschool age, it merits a critical viewing of the textbooks used at this level in order to improve the textbooks content where it may be needed. To this end, three such books published under the supervision of Tehran’s Department of Elementary Education in 2014, were selected, and reviewed for any words, sentences, and pictures related to physical activity. Findings show no instances of attention being paid to the word physical activity and its importance, just as the concept of rhythmic movements is ignored. As far as other concepts, such as just games, healthy life style, native games, and mobility control are concerned, the attention paid is the least, while the most attention is paid to the concept of fine movements. All in all, it is suggested that more emphasis is put on physical activity in preschool textbooks in general, and in particular on gross movements as well as fine ones.

    Keywords: preschool, content analysis, textbooks, physical activity
  • A. Zaare, M. Hamidi *, S. E. Amirhosseyni Pages 45-66

    To assess the quality of the services provided at in-school Olympiads, and detect any possible gaps between expected and perceived quality, a sample of 420 students, principals, vice principals, teachers at participating schools, and the provincial general directors, their assistants, and the heads of provincial physical education departments was given a questionnaire of adequate validity and reliability. Data analyses revealed that in some respects, such as empathy, accountability, and confidence, the respondents are all satisfied with the quality of services rendered at the school Olympiads. But in other areas such as the physical aspects of the services and their trustworthiness, the respondents’ expectations were above the perceived reality of the given services. These expectations and perceptions are ranked.

    Keywords: quality, service quality, Service quality technique (SERVQUAL), in-school Olympiad
  • N. Yahyavi Gharehbaagh* Pages 67-90

    Theoretically speaking, among topics that need to be covered throughout the elementary school years, legal ones loom large. In order to determine the extent to which this coverage is actually present in elementary school textbooks, a set of 17 such books from among 51 in total, deemed appropriate for such matters to be covered in, was selected and content analyzed utilizing concepts related to moral values and social norms in addition to the expressed social goals for the elementary level of education. Results indicate that most of the textbooks covered in the analysis lack a legal perspective. Only in the Social Studies textbooks of the last four grades of primary school both direct and indirect attention is paid to legal matters. It is, therefore, suggested that in-service courses be offered in order to familiarize teachers with legal matters not covered in the textbooks so that the goals of elementary education in regards to producing law abiding citizens come closer to being achieved.

    Keywords: textbooks, elementary school, legal matters, social studies
  • A. Behpajooh *, N. Gholaami, B. Ghobaaribonaab Pages 91-108

    Given that attitudes play an important role in teaching and learning, it is of the utmost importance to look into teachers’ attitude towards students, especially those with special needs, and detect any differences between regular and special education teachers. To this end, a sample of 107 special education teachers’ attitude towards such students was compared to that of the same number of regular teachers in Zanjan and Bijar. Both groups consisted of those teachers who were accessible. The instrument used to measure the attitudes was of adequate validity and reliability. Data analyses show that special education teachers have a meaningfully more positive attitude towards students with special needs. Furthermore, in both groups about 10% of the variance in attitude scores is explained by the three predictors of previous experience as an intermediary and combinatory teacher, major field of study, and whether gone through in service training. Teacher knowledge of students with special needs and inclusive education explained 7.4% of the variance in order to improve their attitudes.

    Keywords: attitude, regular, special education teachers, students with special needs, inclusive education
  • K. Hesaami, N. Ghoorchiyaan *, A. H. Mohammaddaavoodi Pages 109-128

    Today’s educational systems across the world are aiming at producing graduates with research personalities in order to meet the challenges facing them in many different domains. However, the dimensions and constituents of such a personality need to be identified and nurtured in order to achieve the goal of developing a research personality in students. To this end, a group of 30 university professors, associate professors, and assistant professors was identified in order to complete a questionnaire constructed based on the opinions of experts on the topic. The data was factor analyzed to explore dimensions and constituents, yielding 7 significant dimensions and 63 constituents. Dimensions are as the following: problem-based culture, scientific dignity, explorative orientation, communication, evaluation, technological literacy, and sharing. Thus, by concentrating on these dimensions the development of research personalities among students can be nurtured.

    Keywords: research personality, dimensions, constituents, elementary schools, Delphi method
  • M. Faatemi Aghdaa* Pages 129-141

    With the aim of helping female high school students in Qazvin lead a happier life, the hypothesized relationship between happiness, spiritual intelligence, and accountability was explored with the help of an accessible sample of 150 such students. Three instruments of adequate validity and reliability were utilized in order to collect the needed data. Analyses of the collected data revealed that accountability is a better predictor of happiness as it explains 18% of its variance while only 8% of the variance in happiness among respondents is explained by spiritual intelligence.

    Keywords: spiritual intelligence, accountability, happiness, students